Wat gebeurt er aan de hemel?
Het voorjaar is in de lucht en er staan in maart weer mooie verrekijkermomenten op de agenda.
Planeten
Neptunus en Saturnus zijn van het toneel verdwenen, maar alle andere planeten kun je fijn tijdens de avonduren zien.
Mercurius is de eerste helft van van de maand zichtbaar aan de avondhemel tijdens de schemering. Het is de beste avondverschijning van 2025, dus grijp je kans om dit illustere planeetje te verschalken.
Venus is begin van de maand een helder baken aan de avondhemel, maar de planeet gaat wel steeds korter na de zon onder. Op 23 maart beweegt de planeet tussen de zon en aarde door. Aan de hemel beweegt Venus boven de zon langs op een vrij ruime afstand van 8 graden. Dat geeft de merkwaardige situatie dat je Venus een paar dagen zowel 's avonds en 's morgens zou kunnen zien.
Met een verrekijker is de smalle sikkelvorm van Venus te zien! Dat is echt gave waarneming. Kijk wel uit dat je niet in de zon kijkt!
Mars schijnt 's avonds hoog aan hemel als een heldere rood/oranje gekleurde ster in het sterrenbeeld Tweelingen. De afstand tot de aarde wordt wel steeds groter, waardoor de helderheid gedurende de maand afneemt tot magnitude +0,4.
Jupiter is eveneens in de avond prima zichtbaar in het sterrenbeeld Stier. Het is altijd leuk om te kijken hoeveel maantjes je kunt zien in de verrekijker.
Saturnus is in samenstand met de zon en daardoor deze maand niet zichtbaar
Uranus is 's avonds met een verrekijker zichtbaar, een stukje onder de Plejaden.
Neptunus staat te nabij richting de zon en is niet zichtbaar.
Kometen
We moeten het helaas een poos zonder heldere kometen doen.
Nova T Coronae Borealis
Hou sterrenbeeld Noorderkroon in de gaten! Nog steeds wachten we op het moment dat daar een 'nieuwe ster' - een nova - gaat verschijnen. We hadden gedacht dat het in 2024 zou gebeuren. Wordt het 2025? Lees meer in dit artikel over Nova T Coronae Borealis dat ik heb geschreven.
Astrokalender voor een gewone verrekijker - maart 2025
Za 1 maart: Mercurius, maan en Venus
Vanavond is een prachtige gelegenheid om Mercurius te spotten. Laag boven de westelijke horizon staat de planeet rechtsonder de zeer smalle maansikkel, die op zichzelf al schitterend is in de verrekijker. Om het nog makkelijker te maken staat de heldere Venus daar nog een eindje boven. Kijk een uur na zonsondergang.
Wo 5 maart: Samenstand Plejaden en Maan
Een schitterend verrekijkerbeeld: de maan staat slechts 3 graden linksboven de sterrengroep Plejaden.
De Hyaden en Jupiter staan ook in de buurt, dus die kun je ook mooi bekijken. Wie wat meer uitdaging niet schuwt kan ook proberen om Uranus in het vizier te krijgen.
Do 6 maart: maan bij Jupiter en Hyaden
De maan en Jupiter staan vanavond niet ver van elkaar boven de Hyaden, de prachtige sterrengroep in Stier, met de heldere ster Aldebaran als blikvanger.
Do 6 maart 23.00 - 01.00: Maan-X
Door een toevallige spel van licht en schaduwen bij de kraters Blanchinus, La Caille en Purbach lijkt er een letter 'X' op te lichten op het maanoppervlak. Zie hier voor een indruk. Kun je het met je verrekijker zien?
Za 8 maart: Mercurius op grootste hoekafstand van de zon
Mercurius bereikt de grootste hoekafstand tot de zon. Rond vandaag is Mercurius het best zichtbaar. Hij gaat pas bijna 2 uur na de zon onder. Je kunt Mercurius vinden door ongeveer 7 graden onder Venus te kijken.
Za 8 - Zo 9 maart: samenstand Mars en Maan
De voor driekwart verlichte maan staat dicht bij Mars. Om 02.30 uur is de afstand het kleinst, slechts 42 boogminuten.
Zo 9 maart: Venus en Mercurius overdag?
De heldere planeet Venus staat 6,4 graden boven Mercurius. Venus is overdag te zien als een sikkeltje. Misschien dat je bij transparante hemel ook Mercurius overdag kunt spotten. Hij is nu van magnitude -0,1.
Di 11 maart: samenstand Venus en Mercurius
De binnenplaneten Venus en Mercurius staan 5,5 graden van elkaar. Dat past net binnen een verrekijkerbeeld. Beide planeten hebben een sikkelvorm. Bij Venus kun je dat in de verrekijker zien, Mercurius is daarvoor te klein en is een telescoop nodig om de sikkelvorm te ontwaren. Kijk om 19.00 a 19.30 uur.
Do 13 - Vr 14 maart: maansverduistering
In de (vroege) ochtend van 14 maart trekt de maan door de schaduw van de aarde. Het begin van de verduistering is tussen 5 en 7 uur te volgen. Maar dan komt de zon op en de maan gaat onder, ruim voordat de maan helemaal is verduisterd. Wie aan de oostkant van Amerika zit, kan de hele verduistering waarnemen.
Zo 16 maart: maan bij Spica
Vanavond staat Spica, de helderste ster van sterrenbeeld Maagd, dicht bij de maan. Het stel komt rond 21.30 uur boven de horizon.
Za 29 maart: gedeeltelijke zonsverduistering
Het is nieuwe maan en de maan schuift voor een deel van de zon langs. Gebruik deugdelijk goedgekeurde zonnefilters om dit te volgen, anders kunnen je ogen ernstige schade oplopen.
Het eerste deukje in de zon gebeurt om 11.17 uur. Het maximum is om 12.10 uur en dan is 36% van de zonsdiameter verduisterd. Richting noordwesten op aarde is de verduistering groter, ten westen van Groenland is deze 93%. Deze verduistering is nergens op aarde totaal, want de kernschaduw van de maan zwiept in de ruimte net noordelijk langs onze planeet.
(Tijden zijn voor Utrecht, het kan elders in Nederland/België een paar minuten afwijken.)
Kijk op zonsverduistering.nl voor meer informatie.
Zo 30 maart: flinterdunne maansikkel
Rond 21.00 uur, drie kwartier na zonsondergang is laag in het westen een flinterdunne maansikkel te zien. Het is maar anderhalve dag na nieuwe maan. Het voorjaar is de beste tijd om de jonge maan te spotten, vanwege de gunstige stand van de ecliptica (zie blz 113 in het boek).
Tot slot van dit maandoverzicht de maanfasen op een rijtje. Deepsky waarnemingen gaan het best rond nieuwe maan en op avonden bij laatste kwartier en de dagen daarna. Bij eerste kwartier en volle maan stoort de maan tijdens de avonduren.
Bronnen: Sterrengids 2025, Jaarboek sterrenkunde 2025, Sterren en planeten 2025, hemel.waarnemen.com, Stellarium en SkySafari Pro.